Co warto wiedzieć

CO WARTO WIEDZIEĆ

Pacjenci z grup ryzyka

Po przeprowadzeniu wywiadu medycznego lekarz stomatolog powinien znać stan ogólny każdego ze swoich pacjentów. Warto pamiętać o fakcie zgłoszenia przez pacjenta jakiejkolwiek choroby ogólnoustrojowej, która mogłaby być przeciwwskazaniem do wykonania zabiegów w jamie ustnej i przy każdej wizycie takiego pacjenta kontrolować jego stan ogólny (pytać o: przyjmowanie nowych leków, zaostrzenie się objawów choroby itp.). Warto też postępować według zasady, iż każdy pacjent jest potencjalnie obciążony i nawet jeśli nie zgłasza on dolegliwości, należy bacznie obserwować jego stan ogólny podczas każdego wykonywanego postępowania stomatologicznego. Najczęstszymi chorobami, z jakimi klinicysta może się spotkać u swoich pacjentów to choroby układu sercowo – naczyniowego. Wraz z rozwojem cywilizacji doszło do zwiększonej zachorowalności na choroby układu krążenia, tak, że wiele z nich nazywanych jest chorobami cywilizacyjnymi.

WYBRANE CHOROBY I STANY

2_808x606

Cukrzyca a krwawienie z dziąseł

Krwawienie z dziąseł nigdy nie jest symptomem, który można zbagatelizować. Jest to objaw między innymi paradontozy czy stanu zapalnego obejmującego przyzębie. Krwawienie z dziąseł może wynikać między innymi z cukrzycy. Często chory nie zdaje sobie sprawy z tego, że ma cukrzycę, ale zauważa krwawienie z dziąseł. Stomatolog, do którego taka osoba się zgłosi może zasugerować konieczność wykonania badań laboratoryjnych pod kątem podejrzenia cukrzycy. Nie zapominajmy, że cukrzyca jest poważną chorobą, wywierającą negatywny wpływ na wiele organów i funkcji organizmu. Między innymi, ten negatywny wpływ może być wywierany na dziąsła pacjenta.

Stan jamy ustnej u osób chorych na cukrzycę.

Osoby chorujące na cukrzycę muszą liczyć się z tym, że ich choroba negatywnie może oddziaływać na dziąsła. Wszystko dlatego, że u takich pacjentów poziom cukru we krwi nie jest wyrównywany na bieżąco, a ilość płytki nazębnej jest większy niż u osób zdrowych. Płytka osadza się na zębach i bez regularnego usuwania przyczynia się do zapalenia dziąseł. Płytka nazębna jest miejscem, w którym rozwijają się bakterie. U osób chorych na cukrzycę kontrolowanie procesu odkładania się płytki nazębnej jest trudniejsze. Dlatego takie osoby muszą częściej szczotkować zęby, na przykład z wykorzystaniem pasty Ajona, która skutecznie usunie wszystkie bakterie bytujące w jamie ustnej i nie dopuści do powstania stanu zapalnego dziąseł.

Ważne jest, aby pacjent chorujący na cukrzycę co najmniej 3-4 razy w roku odwiedzał gabinet dentystyczny, aby oczyścić zęby z kamienia.

Brak higieny i bieżącej kontroli.

Jeśli cukrzyk nie dba o swoje zęby, szybko zaczną się psuć, a dziąsła będą opuchnięte, zaczną krwawić i boleć. Zapalenie dziąseł objawiające się krwawieniem może z czasem doprowadzić do paradontozy, powodującej opadanie dziąseł i poluzowanie zębów.

3_808x606

Zawał serca mięśniowego

Zawał mięśnia sercowego to martwica mięśnia sercowego spowodowana jego niedokrwieniem. Jest postacią choroby niedokrwiennej mięśnia sercowego. Objawy, które może zauważyć stomatolog:

  • Bardzo silny ból w klatce piersiowej (może być znacznie osłabiony lub nawet nieobecny u osób chorych na cukrzycę), trwający ponad 20 minut, nieustępujący po odpoczynku i po nitratach (nitrogliceryna), piekący, dławiący, rozpierający, promieniujący do żuchwy, lewej kończyny górnej (lub obu)
  • Panika, lęk
  • Duszność
  • Bladość

6_808x606

Epilepsja

Obok chorób układu krążenia istotną grupą pacjentów, którym lekarz stomatolog powinien poświęcić szczególną uwagę są epileptycy oraz kobiety ciężarne. Padaczka (epilepsja; choroba św. Walentego) jest najczęstszą chorobą ośrodkowego układu nerwowego. Epilepsja ma złożoną i różnorodną etiologię. Jej cechą charakterystyczną jest pojawienie się napadów padaczkowych, które są wyrazem przejściowych zaburzeń w czynności mózgu. Pojawiają się one na skutek nadmiernych, gwałtownych wyładowań bioelektrycznych w komórkach nerwowych. Napady przyjmować mogą różną formę, od krótkotrwałych epizodów zaburzeń świadomości, napadów przebiegających bez lub z utratą świadomości, po stan padaczkowy kończący się śpiączką włącznie.

Objawy mogące pojawiać się kolejno u tych chorych to:
•    Skurcze kloniczne, toniczne, toniczno-kloniczne kończyn i tułowia
•    Ślinotok
•    Zasinienie spowodowane bezdechem
•    Dojść może także do przygryzania języka, urazów zębów i błony śluzowej jamy ustnej.

Silnymi bodźcami mogącymi wywołać napad padaczki mogą być: 
•    Bodźce świetlne
•    Głośny, gwałtowny hałas towarzyszący atmosferze pracy w gabinecie stomatologicznym.

Należy pamiętać o tym, że zgłoszenie w wywiadzie padaczki jest często krępujące dla pacjenta i istnieje ryzyko, że pacjent nie zgłosi tego lekarzowi. Dlatego oprócz pytania o współistniejące choroby, powinno się uzyskać informacje o ewentualnym leczeniu specjalistycznym i przyjmowanych przez chorego lekach. W przypadku chorego na padaczkę ważne są informacje na temat przebiegu choroby, rodzaju napadów, ich nasilenia, częstości występowania oraz czynników je wywołujących.
Zabieg stomatologiczny należy przeprowadzać w atmosferze spokoju i możliwie bezboleśnie, zmniejszając do minimum stres związany z wizytą w gabinecie. Należy unikać gwałtownych ruchów, silnych bodźców świetlnych, dźwiękowych i zapachowych.
Lekarz stomatolog powinien posiadać odpowiednią wiedzę na temat choroby, aby rozpoznać objawy ataku epilepsji i udzielić pomocy w razie jego wystąpienia.

Sygnałami, które bezwzględnie powinny zaalarmować lekarza są:
•    Nagłe zmiany nastroju pacjenta
•    Wzrost pobudliwości
•    Drażliwość
•    Lęk
•    Zblednięcie powłok skórnych i błon śluzowych
•    Wystąpienie omamów słuchowych.
Symptomy te mogą być zwiastunem zbliżającego się ataku padaczki.

5_808x606

Pacjentka Ciężarna

Kiedy w gabinecie stomatologicznym pojawia się ciężarna kobieta, trzeba zapewnić jej odpowiedni komfort – fizyczny oraz psychiczny. Często może to oznaczać więcej pracy i konieczność podjęcia większego wysiłku, ale warto, ponieważ zdrowie jamy ustnej ciężarnej ma bardzo duży wpływ na zdrowie jej dziecka.

Komfort fizyczny

W pierwszym trymestrze, kiedy jeszcze ciąża nie jest widoczna, nie ma potrzeby zapewniania specjalnych warunków ciężarnej. Należy jednak pamiętać o tym, że jest to czas, kiedy zdarzają się nudności i wymioty oraz kobiety są często wrażliwe na intensywne zapachy. Sytuacja staje się bardziej skomplikowana wraz ze wzrostem płodu i – co za tym idzie – powiększaniem się brzucha ciążowego. Im dziecko większe, tym kobiecie trudniej się poruszać, pojawiają się bóle w plecach, dlatego konieczne będzie zapewnienie jej wygody na fotelu dentystycznym, np. poprzez zapewnienie dodatkowego podparcia dla odcinka lędźwiowego kręgosłupa.

Ponadto kobiet w zaawansowanej ciąży nie powinno się leczyć w pozycji leżącej ze względu na ucisk żyły głównej dolnej oraz aorty przez macicę. W takim przypadku pacjentka powinna być przyjmowana na fotelu, a także dobrze jest unieść jej prawe biodro poprzez podłożenie wałka.

Komfort psychiczny

W zależności od zaawansowania ciąży kobiety mogą różnie reagować na sytuacje w gabinecie stomatologicznym. W pierwszym trymestrze na skutek zmiany gospodarki hormonalnej mogą się pojawić silne wahania nastrojów oraz zwiększona wrażliwość psychiczna. Stan ten reguluje się w okolicach drugiego trymestru. Natomiast w trzecim trymestrze aż do końca ciąży zaczyna pojawiać się lęk związany z porodem, a takżę troską o zdrowie dziecka oraz własne. Wtedy należy szczególnie zwracać uwagę na podkreślanie bezpieczeństwa przeprowadzanych zabiegów.

Warto pamiętać także o tym, że kobiety ciężarne przychodzą do gabinetu stomatologicznego pełne obaw. W Internecie znajduje się dużo porad na temat leczenia stomatologicznego w trakcie ciąży, które mogą mijać się z prawdą. Jednak takie mity mogą skutecznie zniechęcić kobiety do leczenia zębów. Dlatego warto pytać o przekonania (np. na temat znieczulenia) i ewentualnie korygować fałszywe informacje.

Ważnym elementem jest także edukacja na temat zdrowia jamy ustnej ciężarnych kobiet. Nie wszystkie są świadome, że zmiany, które zachodzą w ich organizmie, wpływają na zdrowie zębów. Warto tłumaczyć skąd bierze się przekonanie “Jedna ciąża, jeden ząb” – nie z tego, że dziecko w jakiś sposób “wysysa” składniki mineralne z matki, tylko z wpływu innych czynników, np. wymiotów w pierwszym okresie, zmiany diety, zmiany metody szczotkowania ze względu na wrażliwe dziąsła itp. Konieczne będzie w takim przypadku pokazanie, jak należy dbać o jamę ustną w trakcie ciąży, a także zaproponowanie produktów, które ułatwią to zadanie.

Dobrze, żeby kobieta ciężarna była również świadoma zmian, jakie zachodzą w jej jamie ustnej podczas ciąży. Jeśli będzie wiedziała, że jej dziąsła mogą stać się opuchnięte, że ze względu na dietę i zmianę warunków w jamie ustnej istnieje większe ryzyko wystąpienia próchnicy – będzie spokojniejsza i lepiej zrozumie konieczność większej dbałości o higienę.

7_808x606

Dusznica bolesna

Dusznica bolesna (stabilna) jest postacią choroby niedokrwiennej serca. Jest przykładem schorzenia, w którym zastaje zachwiana równowaga pomiędzy zapotrzebowaniem mięśnia sercowego na tlen, a jego podażą. Zapotrzebowanie to może znacznie wzrastać w takich sytuacjach, jak np. wysiłek fizyczny, sytuacja stresowa (np. wynikająca z przebywania w gabinecie stomatologicznym).
Głównym objawem jest ból pochodzenia sercowego, umiejscowiony najczęściej za mostkiem, spowodowany niedostatecznym zaopatrzeniem mięśnia sercowego w tlen. Ból towarzyszy często pacjentom poddanym czynnikom stresującym. Stąd możliwość wystąpienia takich objawów u pacjentów stomatologicznych. U osób zdrowych w takich sytuacjach naczynia wieńcowe (tętnice doprowadzające krew do mięśnia sercowego) rozszerzają się i zwiększają ilość utlenowanej krwi dopływającej do komórek serca. W przypadku zmienionych naczyń wieńcowych, np. w miażdżycy, reakcja taka jest niewystarczająca. W niedotlenionym sercu powstają substancje, które drażnią znajdujące się tam zakończenia nerwowe powodując dolegliwości bólowe.
Najczęstsze objawy, mogące zostać dostrzeżone przez stomatologa:
•  Ból o charakterze ucisku, ściskania lub pieczenia umiejscowiony zwykle za mostkiem
•  Ból może promieniować do lewej ręki, barku, żuchwy, szyi, gardła lub do pleców
•  Charakter bólu może być zmienny, nierzadko może dawać uczucie pociągania, drętwienia ręki i palców lub przypominać dolegliwości żołądkowe (jak podczas niestrawności)
•  Nagła duszność
•  Niepokój